แพทย์แผนจีนกับการบำรุงน้ำนมหลังคลอด

คุณแม่บางท่านหลังคลอดบุตรแล้วน้ำนมค่อนข้างน้อย ลูกกินไม่อิ่มก็ร้องไห้โยเย ฟังแล้วก็สะเทือนใจทั้งคุณพ่อคุณแม่ ก็รู้นะว่านมแม่ดี แต่ไม่มีแล้วจะให้ทำอย่างไรเล่า

ทางแพทย์แผนจีนเราแบ่งสาเหตุของน้ำนมน้อยออกเป็นสองประเภทครับ คือ

 เลือดไม่เพียงพอ คุณแม่จะเป็นคนค่อนข้างอ่อนแอ ผอมแห้งเป็นทุนเดิม หรืออาจจะเสียเลือดมากในช่วงคลอด ทำให้เลือดในร่างกายไม่เพียงพอที่จะแปลสภาพเป็นน้ำนม

เนื้อเพลงค่าน้ำนมที่ว่า “เลือดในอกผสมกลั่นเป็นน้ำนมให้ลูกดื่มกิน” จึงถูกต้องอย่างมากครับ คนเลือดไม่พอมักจะมีอาการอ่อนเพลีย ไม่อยากอาหาร ใจสั่น มักไม่คัดตึงหน้าอก น้ำนมที่ออกมาค่อนข้างจางครับ คุณแม่ควรทานอาหารและพักผ่อนให้เพียงพอนะครับ เพื่อจะได้มีสารอาหารไปสร้างน้ำนม 

 ลมปราณตับติดขัด หลังจากคลอดบุตรแล้วคุณแม่อาจจะมีอารมณ์แปรปรวน หรือหงุดหงิดใจ  คนไข้ผมหลายท่านหลังคลอดบุตรแล้วเกิดจิตตกขึ้นมาซะอย่างนั้น ทำให้ลมปราณที่อวัยวะตับติดขัด เส้นลมปราณของตับนั้นจะพาดผ่านหน้าอกทั้งสองข้างครับ เมื่อเกิดการติดขัดขึ้นน้ำนมจึงออกมาไม่สะดวกเหมือนเวลามีอะไรอุดตันสายยางอยู่ น้ำก็จะไหลไม่ออกนั่นเอง

 คุณแม่จะมีอารมณ์หงุดหงิดง่าย เจ็บคัดตึงหน้าอก จนถึงคลำพบก้อนที่หน้าอก คอแห้ง หากทิ้งไว้นานแล้วลมปราณที่ติดขัดจะก่อให้เกิดไฟขึ้น หน้าอกจะบวมแดง ผิวบริเวณนั้นร้อน ซึ่งก็คือเกิดการอักเสบนั่นเองครับ

แม้สาเหตุจะแบ่งเป็นสองประเภท แต่ในการรักษามักพบว่าคุณแม่จะมีทั้งสองอาการร่วมกัน แพทย์จีนจึงมักให้ยาบำรุงเลือด และเดินลมปราณตับไปพร้อมๆ กันครับ วิธีนี้นอกจากจะทำให้คุณแม่มีร่างกายที่แข็งแรง มีเลือดพอที่จะสามารถผลิตน้ำนมออกมาได้มากขึ้นแล้ว ยังทำให้น้ำนมไหลออกได้ดี ป้องกันการอักเสบที่เต้านมอีกด้วย แถมยังทำให้คุณแม่อารมณ์ดี ไม่หงุดหงิดง่าย 

อย่างไรก็ตามคุณแม่ทุกท่านควรหมั่นปั๊มน้ำนมไม่ให้คั่งค้างอยู่ในเต้านมเสมอ เพื่อป้องกันการอักเสบของเต้านมนะครับ

และถ้าน้ำนมไม่พอ ให้นมวัวเสริมไปบ้างก็ได้นะครับ เพราะยิ่งเครียดเรื่องน้ำนมน้อย นมยิ่งไม่ออกครับ

การทานยาจีนค่อนข้างปลอดภัยกับการให้นมบุตรครับ ยาที่เลือกใช้ไม่มีพิษใด ๆ (อ้างอิงตาม text book ตำรายาจีน) แนะนำให้ทานยาหลังจากให้นมทันทีเพื่อให้ห่างจากมื้อนมรอบถัดไปครับ จะได้ยิ่งสบายใจ